13 Δεκεμβρίου 2008

Εκκλησία, Κοινωνία, Πολιτεία του Μιχάλη Ατταλίδη

Η διαφοροποίηση των κοινωνικών και πολιτειακών θεσμών αποτελεί κεντρική διαδικασία του εκσυγχρονισμού της κοινωνίας και του πολιτειακού συστήματος. Είναι η διαφοροποίηση που επιτρέπει τον πλουραλισμό, την ανεξαρτησία της λειτουργίας θεσμών (της εκκλησίας από το κράτος και αντιστρόφως για παράδειγμα), και την ανάπτυξη της ανοχής και της δυνατότητας έκφρασης διαφορετικής γνώμης χωρίς τιμωρία. Αυτά τα χαρακτηριστικά απουσίαζαν από τις παραδοσιακές κοινωνίες, από την Κύπρο για παράδειγμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.



Οι επικεφαλής της εκκλησίας της Κύπρου εμφανίζονται ενίοτε ως φορείς νοοτροπιών που δεν ανήκουν σε μια σύγχρονη κοινωνία και πολιτειακό σύστημα, αλλά μάλλον εκφράζουν αξίες κάποιου προηγούμενου, πιο αδιαφοροποίητου, υστερημένου σταδίου κοινωνικής ανάπτυξης. Αυτό που είναι εντυπωσιακό για παράδειγμα είναι η σύμμιξη σε ηγετικές μορφές της Εκκλησίας, οικονομικών, πολιτικών και εκκλησιαστικών ενασχολήσεων, σε συνθήκες αδιαφάνειας, ορισμένες φορές σε βάρος των πνευματικών ενασχολήσεων και της διακονίας, και η στήριξη αυτών των στάσεων από πολιτικούς και κόμματα.

Μερικές πρόσφατες δηλώσεις του προκαθήμενου της Κυπριακής Εκκλησίας προέρχονται από προ-διαφωτιστικές νοοτροπίες. Η αναφορά του στον «Πολίτη» ως «Ελληνόφωνη Τουρκική εφημερίδα» εκφράζει τουλάχιστον δύο προ-δημοκρατικές στάσεις. Η πρώτη είναι αυτή που λέει ότι η διαφωνία σε ένα θέμα γενικεύεται σε ολοκληρωτική εχθρότητα. Η δεύτερη λέει ότι ο «προύχων» δικαιούται να είναι κριτής της θρησκευτικής και της εθνικής ταυτότητας και «επάρκειας» των «υπηκόων» του, και να τους καταδικάζει συλλογικά.

Πρέπει να αναφερθεί ότι το αρχιερατικό ολίσθημα υποβοήθησε η παρωχημένη πολιτική υποκουλτούρα που προώθησε μέρος της απερχόμενης κυβερνητικής ηγεσίας αναφερόμενη σε διαφωνούντες στο Κυπριακό ως «Νενέκους» και εκφραστές «Τουρκικών θέσεων στα Ελληνικά», και στην τραγικωμωδία της «περιρρέουσας ατμόσφαιρας» .

Η αρχή της διαφοροποίησης θεσμών, νοοτροπιών και ιδεολογιών υπενθυμίζει επίσης ότι μπορούν οι πολίτες να είναι μέλη αυτής της κοινωνίας, αυτής της πολιτείας, και ακόμη αυτής της Εκκλησίας, χωρίς να συμμερίζονται προσεγγίσεις του προκαθημένου της που τείνουν να απλουστεύσουν μονοδιάστατα και να «ποδοσφαιροποιήσουν» το επίπεδο του δημοσίου διαλόγου. Πολλοί στην Ευρωπαϊκή Κύπρο του εικοστού πρώτου αιώνα είναι πιθανό να επιλέξουν την πνευματική προσέγγιση που εκφράσθηκε στην συνάντηση των Ορθοδόξων Εκκλησιών στην Ρόδο κατά τον Ιούνιο, και που μεταξύ άλλων κατέληξε ότι η Εκκλησίες μας πρέπει να προσκομίσουν την θεραπευτική δράση του Θεού στην σύγχρονη κοινωνία η οποία ταλανίζεται σήμερα από την έχθρα, τη σύγκρουση, την βία, τον ρατσισμό, την ξενοφοβία, την αδικία, την υλική και την πνευματική ένδεια.

Η διαφοροποίηση που θα εξέφραζε πρόοδο και στην εκκλησία, θα αναδείκνυε ίσως και κάποια έκφραση άλλων απόψεων ιερωμένων ή θεολόγων για νοοτροπίες και δηλώσεις που προάγουν μια μονόπλευρη, υστερημένη, εικόνα της Ορθοδοξίας.

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Πολίτης 1/9/2007

Δεν υπάρχουν σχόλια: